Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

ΑρχικήΕπικαιρότηταΟπτικός έλεγχος - Μέτρα προστασίας έναντι ηλεκτροπληξίας σε συστήματα TN

Οπτικός έλεγχος – Μέτρα προστασίας έναντι ηλεκτροπληξίας σε συστήματα TN

Η ασφάλεια των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων και οι διαδικασίες ελέγχου είναι ένα πολύ ενδιαφέρον και κρίσιμο πεδίο για την εφαρμοσμένη ηλεκτροτεχνία και τους ηλεκτρολόγους, καθώς επίσης για ολόκληρη την οικονομία και την κοινωνία.

Άρθρο του κ. Χαράλαμπου Γ. Κουτρούλη*

Με την υπουργική απόφαση 101195/2021 (Νέα Υπεύθυνη Δήλωση Εγκαταστάτη), προσδιορίστηκαν τα δώδεκα διακριτά πεδία οπτικού ελέγχου που συμπληρώνονται στο Πρωτόκολλο Ελέγχου της ηλεκτρικής εγκατάστασης κατά ΕΛΟΤ HD 384. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η συμπλήρωση του αντίστοιχου πεδίου ισοδυναμεί με την επιβεβαίωση από τον Επιθεωρητή της Εσωτερικής Ηλεκτρικής Εγκατάστασης (ΕΗΕ) ότι τα παρακάτω αναφερόμενα «Μέτρα προστασίας έναντι ηλεκτροπληξίας σε συστήματα ΤΝ» (πεδίο 1.1 οπτικού ελέγχου στο έντυπο της ΥΔΕ) τηρούνται πλήρως:

  • Αγωγοί προστασίας: Ο αγωγός ΡΕΝ είναι μονωμένος για την υψηλότερη τάση που μπορεί να βρεθεί. Διευκρίνηση: Ο αγωγός ΡΕΝ δεν απαιτείται να μονώνεται μέσα στα ερμάρια οργάνων ελέγχου και διακοπής.
  • RCD: Υπάρχουν υποχρεωτικά σε όλες τις ΕΗΕ με ΙΔν ≤0,03Α και καλύπτονται όλα τα τερματικά κυκλώματα από μία ή περισσότερες RCD. Επίσης, δεν υπάρχει η δυνατότητα παράκαμψης από τον χρήστη. Εξαίρεση: Τμήματα των ΕΗΕ που προστατεύονται με ηλεκτρικό διαχωρισμό ή SELV ή PELV ή κυκλώματα διανομής ή ειδικές περιπτώσεις τερματικών κυκλωμάτων (έκθεση τεκμηρίωσης).
  • Ηλεκτρικές γραμμές: Γυμνοί αγωγοί, εφόσον υπάρχουν, εγκαθίστανται μόνο σε μονωτήρες.
  • Μονωμένοι αγωγοί (όχι καλώδια), εφόσον υπάρχουν, εγκαθίστανται μόνο μέσα σε σωλήνα, οχετό, κανάλι ή μονωτήρες.

Προστασία από άμεση επαφή

Επιτυγχάνεται με κάλυψη όλων των ενεργών μερών με μόνωση που δεν μπορεί να αφαιρεθεί παρά μόνο με καταστροφή της.

Διευκρίνηση: Εφόσον τοποθετηθεί μόνωση κατά το στάδιο κατασκευής της εγκατάστασης (συμβαίνει σχεδόν πάντοτε), απαιτείται δοκιμή επάρκειας μόνωσης σύμφωνα με τον κανόνα 412.1 (ελάχιστη τάση δοκιμής 1.500V a.c. επί 1min).

Όπου δεν εφαρμόζεται μόνωση, ως μέθοδος προστασίας από άμεση επαφή εφαρμόζεται η προστασία των ενεργών μερών με περιβλήματα ή φράγματα. Διευκρίνηση: Όλα τα ενεργά μέρη πρέπει να βρίσκονται μέσα σε περιβλήματα ή πίσω από φράγματα με Βαθμό Προστασίας (ΒΠ) ≥ ΙΡ4Χ ή ΙΡΧΧD. Τα περιβλήματα ή φράγματα πρέπει να μπορούν να αφαιρεθούν μόνο με την χρήση κλειδιού ή εργαλείου, είτε μετά τη θέση εκτός τάσης των ενεργών μερών, είτε με την ύπαρξη ενδιάμεσου φράγματος ή περιβλήματος, επίσης απομακρυνόμενου με εργαλείο ή κλειδί, με ΒΠ ≥ ΙΡ2Χ ή ΙΡΧΧΒ.

Όπου δεν εφαρμόζεται προστασία με περιβλήματα ή φράγματα, τα ενεργά μέρη πρέπει να βρίσκονται εγκατεστημένα σε μη προσιτή θέση, μόνο σε χώρους προσιτούς σε άτομα ειδικευμένα ή ενημερωμένα. Διευκρίνιση: Μέσα στο χώρο προσέγγισης δεν πρέπει να υπάρχουν προσιτά αγώγιμα στοιχεία που μπορούν να βρεθούν σε διαφορετικό δυναμικό.

Δυο στοιχεία θεωρούνται ταυτόχρονα προσιτά αν η μεταξύ τους ελάχιστη απόσταση είναι μικρότερη από 2,5μ., αυξανόμενη κατά το μήκος των χρησιμοποιούμενων στον χώρο αγώγιμων στοιχείων. Το δάπεδο θεωρείται αγώγιμο στοιχείο αν δεν είναι μονωτικό. Αν ένας χώρος στον οποίο κανονικά κινούνται ή στέκονται άτομα περιορίζεται κατά την οριζόντια διεύθυνση από ένα εμπόδιο (π.χ. κουπαστή, πλέγμα κλπ.) με ΒΠ < ΙΡ2Χ ή ΙΡΧΧΒ, ο χώρος προσέγγισης αρχίζει από αυτό το εμπόδιο.

Προσοχή: Η προστασία από άμεση επαφή με εφαρμογή μιας από τις προηγούμενες μεθόδους δεν μπορεί να αντικατασταθεί από την ύπαρξη RCD ως μέσου κύριας προστασίας από άμεση επαφή (μόνο ως συμπληρωματική προστασία).

Προστασία από έμμεση επαφή

Όλες οι εγκαταστάσεις και όλες οι συσκευές προστατεύονται έναντι έμμεσης επαφής. Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητη η προστασία έναντι έμμεσης επαφής όταν υπάρχουν:

α) Στυλίσκοι στήριξης εναέριων γραμμών και μεταλλικά μέρη σε ηλεκτρική σύνδεση με αυτούς, αν βρίσκονται έξω από το χώρο προσέγγισης.

β) Στύλοι από οπλισμένο σκυρόδεμα, εφόσον ο χαλύβδινος οπλισμός δεν είναι προσιτός.

γ) Εκτεθειμένα αγώγιμα μέρη μικρών διαστάσεων (≤ 50×50 τ.χ.).

δ) Εκτεθειμένα αγώγιμα μέρη που λόγω θέσης είναι απίθανο να έρθουν σε επαφή με αξιόλογο τμήμα του ανθρώπινου σώματος.

ε) Μεταλλικοί σωλήνες ή άλλα μεταλλικά περιβλήματα υλικού διπλής μόνωσης.

Στα συστήματα ΤΝ γειωμένος αγωγός είναι ο ουδέτερος. Εξαίρεση: Αν ο ουδέτερος δεν είναι προσιτός ή δεν είναι διαθέσιμος, πρέπει να γειωθεί ένας αγωγός φάσης.

Το σύστημα TN-C βρίσκεται πάντα προς την πλευρά της πηγής, ενώ το σύστημα TN-S προς την πλευρά του φορτίου. Το σύστημα σύνδεσης των γειώσεων TN-C εφαρμόζεται μόνο στα τμήματα της εγκατάστασης με σταθερές γραμμές.

Σε καμιά περίπτωση αγωγός φάσης, έστω και γειωμένος, δεν χρησιμοποιείται ως αγωγός ΡΕΝ. Όλα τα εκτεθειμένα αγώγιμα μέρη της εγκατάστασης συνδέονται μέσω αγωγών προστασίας με τον κύριο ακροδέκτη γείωσης. Ο ακροδέκτης γείωσης συνδέεται προς τον γειωμένο αγωγό του συστήματος τροφοδότησης. Ο τελευταίος είναι συνδεδεμένος προς τη γη στον υποσταθμό ή στη γεννήτρια που τροφοδοτεί το σύστημα.

Όλα τα κυκλώματα που εκτείνονται στο εξωτερικό κτιρίου ή παρέχουν μέσω ρευματοδοτών φορτία στο εξωτερικό κτιρίου, προστατεύονται με RCD ≤ 30mA.

Διευκρίνηση: Εναλλακτικά, στα κυκλώματα αυτά μπορούν να εφαρμοστούν τα μέτρα προστασίας με μετασχηματιστή απομόνωσης (ηλεκτρικό διαχωρισμό), ή με εφαρμογή συμπληρωματικής μόνωσης.

Προστασία από έμμεση επαφή με χρήση υλικού κλάσης ΙΙ (διπλή μόνωση)

Όπου εφαρμόζεται αυτή η μέθοδος προστασίας από έμμεση επαφή, τα εκτεθειμένα αγώγιμα μέρη των υλικών (και τα ενδιάμεσα μέρη) δεν συνδέονται προς ένα αγωγό προστασίας, εκτός εάν προβλέπεται η σύνδεση από το Πρότυπο του αντίστοιχου υλικού.

Όλα τα αγώγιμα υλικά που κατά τη λειτουργία διαχωρίζονται από τα ενεργά μέρη με μια βασική μόνωση, περιβάλλονται σε μονωτικό περίβλημα με ΒΠ ≥ ΙΡ2Χ ή ΙΡΧΧΒ το οποίο μπορεί να αφαιρεθεί μόνο με τη χρήση κλειδιού ή εργαλείου.

Διευκρινίσεις

α) Το μονωτικό περίβλημα δεν διαπερνάται από αγώγιμα στοιχεία που ενδέχεται να μεταφέρουν ένα δυναμικό. Επίσης δεν περιλαμβάνει βίδες από μονωτικό υλικό που μπορούν να αντικατασταθούν με μεταλλικές, ώστε να εξουδετερωθεί η μόνωση που παρέχει.

β) Τα αγώγιμα μέρη που περικλείονται σε ένα μονωτικό περίβλημα, δεν συνδέονται σε αγωγό προστασίας.

 

*Ο κ. Χαράλαμπος Γ. Κουτρούλης είναι διπλωματούχος ηλεκτρολόγος μηχανικός, MSc, διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου. (Προτάσεις και σχόλια στα σχετικά θέματα είναι ευπρόσδεκτα στην ηλεκτρονική διεύθυνση: ilektroskopio@koutroulis.gr).

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΑΡΘΡΑ